IUCN tarafından 2006 yılında yapılmış olan çalışma sonucu yayımlanan raporda, bu duruma gelinmesine sebep olarak tekrardan insanlar gösterildi. Çünkü araştırmalara göre insan kaynaklı etkinlikler yüzünden 784 farklı canlı türü dünya üzerinden silinmiş oldu. Yaklaşık olarak 16.119 canlı türünde neslinin tükenme tehlikesi olduğu biliniyor.
Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi ülkemizde de birçok canlı, nesli tükenen canlılar sınıfına çoktan girmiş oldu. İnsanlığın bitmeyen yerleşme çabası ve yaşam alanlarının sürekli genişlemesinden dolayı canlıların ömrü ve zenginliği de giderek azalıyor. Ülkemizde daha önce hangi canlılar yaşadı? Hangi canlıların nesli tükendi? Gelin ülkemizde yaşamış olan nesli tükenen veya tükenmekte olan hayvanlara göz atalım:
Nesli tükenen ya da tükenmekte olan hayvanlar:
1. Ülkemizin en kıymetlisi: Akdeniz Foku
Fokgiller familyasından olan Akdeniz foku, yalnızca doğu Akdeniz ve Batı Afrika sularında yaşamaktadır. Dünya üzerinde yaşamakta olan 33 yüzgeç ayak familyasına ait bir canlıdır. Büyük bir çoğunluğu ise Ege denizinde yer alır. Bu nedenle ülkemizin konumu onun yaşayabilmesi için oldukça önemlidir. Araştırmalara göre ise sayıları 31 ile 44 arasında olduğu tahmin edilen Akdeniz foku bulunmaktadır. Ülkemiz kıyılarında yaklaşık olarak 100 fok yaşadığı tahmin edilirken soylarının devamı ise tamamen bizim elimizde.
2. 100 yaşında dahi genç: Deniz Kaplumbağaları
Nesli tükenen canlılar arasında henüz yer almayan fakat ciddi tehlike altında bulunan deniz kaplumbağaları, IUCN tarafından koruma altına alınmış durumda. Canlıların büyük bir kısmı Akdeniz’de yaşamını sürdürüyor. Işık ve kumsal kirliliği, avlanma ve bilinçsiz davranışlar sebebiyle bu canlı türünün nesli her geçen daha çok tehlike altına girmektedir.
3. Yanlış tarım hareketleri sonucu nesli tükenen tür: Kelaynak
Genel olarak kayalıklarda ve çöl bölgelerinde yaşıyor olan kelaynaklar, daha öncesinde Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Alpler de yaşamaktaydılar. Bundan 400 yıl önce bu ise bahsettiğimiz topraklarda nesli tükenen kelaynaklar; Fas, Türkiye ve Suriye’de yaşayabilmektedir. Dünya üzerinde yaklaşık olarak 500 yetişkinin yaşadığı bilinen kelaynaklar, Ülkemizde ve Fas’ta koruma altındadır. Uygulama hatası olan tarım politikaları, kimyasal ilaç kullanımı ve kurutulmuş olan sulak alanlar türün neslini yok olma riskiyle yüz yüze getirmiştir.
4. Yalnızca 3 ülkede kaldı: Kafkas Bizonu
Avrupa bizonu ismiyle biliniyor olan Kafkas bizonları, eski dönemlerde Avrupa ve Anadolu topraklarında yaşamaktaydı. Ülkemizde nesli 16. yüzyılda tükenmiş olan Kafkas bizonu, günümüzde sadece Rusya, Ukrayna ve Polonya’da yaşamaktadır. Bu türe en çok milli parklarda rastlanmaktadır.
5. Dünyadaki en hızlısı: Asya Çitası
Anadolu toprakları için gizemli bir tür olan Asya çitasını daha önce hiç duydunuz mu? Ülkemizde nesli 19.yüzyılda tükenmiş olan Asya Çitası artık bu coğrafyada yaşamıyor. Dünya da ise sadece 50 yetişkin Asya çitasının yaşadığı biliniyor. İran Çitası ismiyle de bilinen bu tür, günümüzde İran’ın az nüfus yoğunluğu olan yerlerinde yaşıyor.
6. Arap yarımadasında bulunan en değerli kuş: Hubara
Toygiller ailesine ait bir kuş olan Hubara, yazının başında bahsettiğimiz hassas türler arasında yer alıyor. Sessiz olması ile bilinen bu tür hepçildir. Kanarya adaları, Pakistan ve Kuzey Afrika yaşamlarını sürdürürler. Verimi düşük olan çöl topraklarında görülen Hubaralar’ın ülkemizde nesli tükenmiş durumdadır. Sıcak topraklarda sıkça avlanması ise onun kırmızı listeye girmesine sebep olmuştur.
7. İran parsının Anadolu’daki temsilcisi: Anadolu Parsı
Orta Doğu ve Batı Asya’da daha çok tanınan Anadolu parsı, İran parsının Anadolu topraklarında yaşamakta olan bir türüdür. Bu türün ülkemizde olan varlığı hala tartışmaya açıktır. Ülkemizde İran parsına rastlanmış ve vurularak öldürülmüştür. Bu olayın sonrasında ise ülkemizde tür hakkında yapılan çalışmalar oldukça hızlanmıştır.
8. Doğanın en heybetli canlılarından biri: Asya Fili
Asya fillerinin ülkemizde nesli 19.yüzyılda tükenmiştir. Günümüzde bu tür Endonezya, Bangladeş ve Hindistan gibi bölgelerde yaşamını sürdürüyor. Afrika’da yaşayan türüne göre ise oldukça kısa ve daha küçük dişlere sahip. Ayrıca bu tür evcil olmalarıyla da bilinmekte.
