Bağımlı Kişilik Bozukluğu
Bağımlı kişilik bozukluğu nedir? Bağımlı kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir? BKB (Bağımlı kişilik bozukluğu) tedavisi…
Bağımlı kişilik bozukluğu, sıklıkla rastlanan kişilik bozukluklarından biridir. Bu kişilik bozukluğu, çaresiz hissetme, boyun eğme, ilgi delisi olma ve sürekli tavsiyeye ihtiyaç duyma, başkalarından öneri almadan günlük kararlar almakta zorlanma duygularına neden olur.
Bağımlı kişilik bozukluğu erkeklerde ve kadınlarda eşit olarak görülür. Genellikle gençliğin ilk yıllarında ortaya çıkar. İlerleyen yaşlarda da gözlemlenebilir.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Bağımlı kişilik bozukluğuna sahip insanlar duygusal anlamda diğer insanlara aşırı bağımlıdır ve başkalarını memnun etmek için büyük bir gayret gösterirler. Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler çoğu zaman, pasif, muhtaç ve bağımlı davranışlar sergiler. Bağımlı oldukları kişilerden ayrılmaktan çok korkarlar. Bu kişilik bozukluğunun sıklıkla görülen özellikleri şunlardır;
Ne giyeceği, alışveriş yaparken neyi tercih edeceği gibi karalar alırken bile başkalarının önerisi ve teminatı olmadan karar verememe
Pasif ve çaresiz davranışlar göstererek bir yetişkinin alması gereken sorumluluklardan kaçma
İlişkisi bittiğinde, yoğun bir terk edilme kaygısı, yıkım veya çaresizlik hissi (Bağımlı kişilik bozukluğu yaşayanlar, bir ilişkisi sonlandığında genellikle başka bir ilişkiye başlar)
Eleştirilere karşı aşırı duyarlılık
Öz bakımlarını bile yapamayacaklarına dair güçlü bir inanç dahil olmak üzere, özgüven eksikliği ve karamsarlık
Başkalarının destek ve onayını kaybetme korkusundan kaynaklı, fikirlerini açıkça söyleyememe
Özgüven eksikliği sebebiyle yeni bir işe veya projeye başlayamama
Yalnız kalmaktan korkma
Başkalarının kötü muamele ve istismarına karşı müsamahakar olma
Kendi ihtiyaçlarını geriye atıp, başkalarının ihtiyaçlarına öncelik verme
Fazlaca saf olma ve hayalperestlik
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Bağımlı kişilik bozukluğunun nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, gelişimsel, biyolojik, karakter ve psikolojik faktörlerin bir araya gelmesinden kaynaklandığını düşünülmektedir. Bazı araştırmacılar, otoriter veya aşırı korumacı bir aile ortamında büyüyen kimselerin, bağımlı kişilik bozukluğu sorunuyla karşı karşıya kalabileceğini düşünüyor.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Bağımlı kişilik bozukluğu tanısı, semptomları bakımından borderline kişilik bozukluğuna benzemektedir. Bu nedenle bu iki kişilik bozukluğunun birbirinden ayırt edilmesi kimi zaman zor olabilir. Borderline kişilik bozukluğu yaşayan biri, terk edilme korkusuna öfke ve boşluk duygularıyla tepki verir. Bağımlı kişilik bozukluğunda ise, boyun eğme ve bağımlılık duygusu hakimdir.
Bağımlı kişilik bozukluğu konusunda, yukarıda sıraladığımız belirtilerin birçoğu veya tamamı mevcutsa, doktor kapsamlı bir tıbbi değerlendirme yapar. Ayrıca kişinin psikiyatrik öyküsünü dinlemeye ve muhtemelen temel bir fizik muayeneye de ihtiyaç duyar. Kişilik bozukluklarını teşhisine yönelik testler bulunmaz. Fakat doktorlar çoğunlukla fiziksel bir rahatsızlığın olup olmadığını anlamak için bazı tıbbi değerlendirmelerde bulunurlar.
Doktor belirtiler için herhangi fiziksel bir sebep bulamazsa, kişiyi bir psikiyatriste veya psikoloğa yönlendirir. Psikologlar ve psikiyatrlar, birtakım test ve ölçme araçlarının yardımıyla kişiyi değerlendirir.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Birçok kişilik bozukluğunda olduğu gibi, bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler de genellikle tedavi için herhangi bir arayışa girmezler. Bunun yerine, yaşamlarında ortaya çıkan ve genellikle bağımlı kişilik bozukluğunun sebep olduğu bir sorun ile karşılaştıklarında, baş etmekte zorlandıkları noktada yardıma başvururlar. Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler, depresyona ve anksiyeteye yatkın kimselerdir.
Psikoterapi, bağımlı kişilik bozukluğu tedavisi için temel tedavi yöntemidir. Terapinin amacı, bağımlı kişilik bozukluğuna sahip kişinin bağımsız hareket edebilmesine ve aktif bir yaşam sürdürebilmesine yardımcı olmak, sağlıklı ilişkiler kurmayı öğrenmelerini sağlamaktır. Bağımlı kişilik bozukluğu tedavisinde odak noktası, kişinin davranışları üzerinde yetkinliğini sağlayabilmektir. Genellikle kısa süreli terapi tercih edilir. Bağımlı kişilik bozukluğunun tedavisi devam ederken hasta, terapiste karşı da bağımlılık duygusu geliştirebileceği için, çok dikkatli bir strateji izlenmesi gerekir.
Kişinin kendine olan güvenini kazanması, karalarında daha aktif bir rol alması, başkalarının kendileriyle ilgili duygu ve düşüncelerine karşı yeni tutum ve bakış açıları geliştirmesi maksadıyla, çoğu zaman bilişsel-davranışçı terapi kullanılır. Uzun vadede daha büyük bir değişiklik için, psikanalitik veya psikodinamik psikoterapi yöntemi kullanılır.
Bağımlı kişilik bozukluğunda ilaç tedavisi, depresyon veya anksiyete gibi diğer psikolojik sıkıntıların ortaya çıkması durumunda uygulanır. Öte yandan ilaçlar, tek başına spesifik olarak kişilik bozukluklarını tedavi edemez. İhtiyaç görüldüğü taktirde bağımlı kişilik bozukluğu olan kişilere reçete edilen ilaçların kullanımı dikkatle takip edilmelidir. Çünkü bağımlı kişilik bozukluğuna sahip kimseler, ilaçlara da bağımlı olma eğilimindedir.
Bağımlı Kişilik Bozukluğunun Komplikasyonları Nelerdir?
Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler, depresyon ve anksiyetenin yanı sıra, madde bağımlılığı geliştirme konusunda da risklidirler. Bağımlı oldukları kişinin baskın bir kişiliğe sahip olması durumundaysa, istismara açık hale gelirler.
Psikoterapi yardımıyla bağımlı kişilik bozukluğu gelişen birçok kimse, yaşamlarında nasıl daha bağımsız kararlar alabileceklerini öğrenebilir.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Önlenebilir mi?
Bu kişilik bozukluğunun önlenmesi mümkün olmasa da, bağımlı kişilik bozukluğu tedavisi genel anlamda bu psikolojik rahatsızlıkla başa çıkma yollarını öğrenmeyi sağlar.
Kişilik gelişimi, erken yaşlardan itibaren başlayan oldukça karmaşık bir süreçtir. Kişilik yapısını değiştirmeye yönelik uygulanan psikoterapi, ne kadar erken başlarsa o kadar hızlı sonuç alınır. Bilhassa psikoterapist ile hasta arasında gelişen güçlü bağ ve güven duygusu, bağımlı kişilik bozukluğu tedavisinde çok önemlidir.
