Somatik Semptom Bozukluğu (SSB)
Somatik semptom bozukluğu nedir? Hipokondriyazis belirtileri nelerdir? Somatik semptom bozukluğu tedavi edilebilir mi?
Bazı insanların sağlıklarıyla ilgili aşırı ve gerçekçi olmayan kaygıları vardır. Herhangi bir hastalığa yakalanma konusunda çok kaygılanır veya tıbbi testler aksini gösterse bile, bir hastalığı olduğundan emindirler. Bu insanlar genellikle küçük sağlık sorunlarını veya normal bedensel fonksiyonları ciddi bir hastalığın belirtileri olarak düşünüp yanlış yorumlar. Mesela, somatik semptom bozukluğu olan biri, yaşadığı baş ağrısının sebebinin, bir beyin tümöründen kaynaklandığını iddia edebilir. Bu hastalığa daha önceleri hipokondriyazis ismi verilirdi. Şimdi somatik semptom bozukluğu olarak adlandırılıyor. Somatik semptom bozukluğuyla alakalı belirtiler kişinin kontrolünde değildir ve günlük yaşamlarında büyük sıkıntılara neden olabilir. Kişinin hayatını normal bir biçimde sürdürmesine engelleyebilir.
Somatik semptom bozukluğu, insan yaşamının herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Fakat çoğu zaman orta yaşlarda başlar. Erkeklerde ve kadınlarda eşit olarak görülür.
Somatik Semptom Bozukluğunun Genel Özellikleri Nelerdir?
Somatik semptom bozukluğu olan insanların, hipokondriyazis (hastalık hastası) oldukları düşünülür. Bu insanlar, fiziksel bir hastalığa sahip olmaktan kaygı duyarlar. Vücutlarında gördükleri belirtiler, ağrı veya yorgunluk gibi genel şikayetler olabileceği gibi, nefes alma veya mideden gelen sesler gibi normal vücut işlevleriyle ilgili kaygılara kadar değişebilir. Bu hastalığa sahip olan kişiler, hatalık belirtileri hakkında yalan söylemezler, gerçekten de hasta olduklarına inanırlar. Veya gerçek bir fiziksel hastalığı sahipse, kaygı ve sıkıntı düzeyleri oldukça abartılıdır.
Bir kişinin somatik semptom bozukluğuna sahip olup olmadığına dair aşağıdaki işaretlere bakılır;
Bu hastalığa sahip biri, sıklıkla doktora görünür. Doktorlarla ciddi bir hastalıkları olduğuna dair pazarlık bile yapabilirler.
Kişi yakın zaman içinde bir yakının kaybetmiş veya stresli bir olay yaşamış olabilir.
Kalp veya sindirim sistemi gibi belirli bir uzuv veya vücut sistemi hakkında aşırı kaygı duyar.
Kişinin vücudunda gördüğü belirtiler veya kaygı duyduğu hastalık durumları, zaman zaman değişebilir.
Doktorun verdiği hiçbir güvence, somatik semptom bozukluğuna sahip bir kişinin endişelerini gidermez. Doktorun yanıldığına veya bir yerlerde bir hata yaptığına inanırlar.
Kişinin hastalıkla ilgili duyduğu kaygı, işine, ailesine ve sosyal yaşantısına olumsuz yönde etki eder.
Kişi, kronik kaygı, sinirlilik veya depresyondan şikayetçi olabilir.
Hipokondriyazis Bozukluğuna Neden Olan Nedir?
Somatik semptom bozukluğunun kesin nedeni bilinmemektedir. Öte yandan bozukluğun gelişiminde rol oynayabilecek faktörler şunlardır;
Fiziksel veya cinsel istismar öyküsü
Çocukken geçirilen ciddi bir hastalık
Duyguları ifade etmede eksiklik
Somatik semptom bozukluğu olan anne-baba veya yakın akraba bu rahatsızlığı tetikleyebilir. Ebeveynler hastalık hususunda aşırı kaygı duyuyorsa veya küçük hastalıklara karşı bile aşırı tepki veriyorsa çocuklar bu davranışı öğrenebilir.
Kalıtsal özellikler de hastalık hastalığını tetikleyebilir.
Somatik Semptom Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Somatik semptom bozukluğunu teşhis etmek kolay değildir. Çünkü bu rahatsızlığa sahip olan insanlar, belirtilerinin ve duydukları sıkıntının, sadece tıbbi bir hastalıkla açıklanabileceğini düşünürler.
Belirtiler ortaya çıktığında, doktor hastalığın öyküsünü dinleyecek ve fiziki muayene ile değerlendirmeye başlayacaktır. Doktor belirtiler için fiziksel bir sebep bulamazsa, kişiyi bir psikiyatriste veya psikoloğa sevk edebilir. Psikiyatrist veya psikolog, kişinin tutum ve davranışlarını değerlendirir. Belirtilerin sebebi olarak herhangi bir fiziksel hastalığın ekarte edildiği gerçeğine dayanarak bir teşhis koyar. Uzman, somatik semptom bozukluğu tanısını doğrulamak için, belirli testler aracılığıyla bir kişilik değerlendirmesi yapabilir.
Somatik Semptom Bozukluğu Tedavisi?
Somatik semptom bozukluğu tedavisinin temel amacı, hastalık belirtileri devam etse bile hastaların mümkün mertebe normal hayatlarını sürdürmelerine yardımcı olmaktır. Tedavi ayrıca semptomlara sebep olan düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeyi de amaçlar.
Bu rahatsızlığın tedavisi çok zor olabilir. Bunun nedeni, vücutlarının gösterdiği belirtilere ve yaşadıkları sıkıntılara inanmayı kabul etmeyen kişilerin fiziksel nedenlerden ziyade, zihinsel veya duygusal açıdan sergiledikleri tutumdur.
Somatik semptom bozukluğu tedavisi çoğu zaman aşağıdaki yöntemlerle tedavi edilir;
Destekleyici bakım: Çoğu durumda, kişinin güven duyduğu bir uzmanla düzenli olarak iletişim halinde kalması en iyi yöntemdir. Bu doktor-hasta ilişkisi içinde doktor, belirtileri izleyebilir ve gerçek bir fiziksel hastalığa işaret edebilecek herhangi bir değişim konusunda tetikte kalabilir. Doktorun temel yaklaşımı muhtemelen kişiye güven vermeye ve desteklemeye, gereksiz gördüğü test ve tedavileri önlemeye yöneliktir. Bununla birlikte, şiddetli ağrı gibi bazı şikayetleri tedavi etmek gerekebilir.
İlaçla tedavi: Antidepresan veya anti-anksiyete ilaçları, kimi zaman somatik semptom bozukluğu olan bir kimsede duygudurum bozukluğu veya anksiyete bozukluğu varsa kullanılır.
Psikoterapi: Psikoterapi, bilhassa bilişsel terapi, semptomlara neden olan düşünce ve davranışları değiştirmede yardımcı olabilir. Terapi ayrıca kişinin stresle başa çıkma yollarını öğrenmesine, sosyal ve iş hayatını yolunda götürmesine yardımcı olabilir. Maalesef bu hastalığa sahip olan birçok insan, herhangi bir zihinsel veya duygusal sorunu olduğunu inkar eder ve bu da onları psikoterapiye karşı oldukça dirençli hale getirir.
Somatik Belirti Bozukluğu Ne Gibi Sorunlara Yol Açabilir?
Somatik semptom bozukluğu olan biri, tekrarlayan belirtiler için risk altındadır. Ayrıca uygulanan testler, prosedürler ve izlenen tedavi yöntemleriyle ilgili reaksiyonlar veya sağlık problemleri yaşayabilirler. Bu rahatsızlık, kişide ve ailesinde sıklıkla acı ve hayal kırıklığına neden olabilir. Tekrarlayan ataklar, gereksiz ve riskli birtakım testlerin yanı sıra yüksek maliyetli faturalara ve günlük yaşamda sorunlar yaşanmasına yol açabilir. Ayrıca, uzun bir hastalık geçmişi olan ve negatif sonuçlar veren testlere sahip birinde gerçek tıbbi problemler gözden kaçabilir. Çünkü doktorlar kişinin şikayetlerinin gerçekte var olan fiziksel bir hastalıktan ziyade, psikolojik bir sorundan kaynaklandığını düşünebilir.
Somatik Semptom Bozukluğuyla İlgili Genel Görünüm
Bu hastalık, genellikle yıllarca sürebilen kronik (uzun süreli) bir hastalıktır. Çoğu hastada, ilerleme kaydedilse bile belirtiler tekrar görülebilir. Hastaların sadece küçük bir bölümü tamamıyla iyileşir. Bu nedenle, tedavinin odak noktası, semptomları kontrol etmeyi öğretmek ve bozuklukla ilişkili fonksiyonel problemleri en aza indirgemektir.
Somatik Semptom Bozukluğu Önlenebilir Mi?
Somatik semptom bozukluğunu önlemenin kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Öte yandan, hastalığa sahip kimseye karşı anlayışlı olmak ve desteklemek, semptomların şiddetini azaltmaya ve hastalığı kontrol etmelerine yardımcı olabilir.
Halk arasında hastalık hastalığı olarak da tabir edilen somatik semptom bozukluğunun, kişinin yaşantısında sebep olduğu olumsuz etkiler göz önünde bulundurulduğunda, mutlaka bir uzmandan yardım alması gerekir.
