Şizoaffektif Bozukluk Nedir?
Şizoaffektif bozukluk nedir? Belirtileri nelerdir? Şizoaffektif bozukluk tedavi edilebilir mi?
Şizoaffektif bozukluk, hem şizofreni hem de majör depresif bozukluk veya bipolar bozukluk gibi bir duygudurum bozukluğunun semptomlarını kapsayan, kronik bir zihinsel hastalıktır. Aslında, şizofreni hastalarının çoğuna ilk başta yanlış bir şekilde depresyon veya bipolar bozukluk teşhisi konur.
Bilim adamları, şizoaffektif bozukluğun esas olarak şizofreni veya bir duygudurum bozukluğu ile ilişkili olup olmadığından emin değillerdir. Ancak genellikle her iki hastalığın bir araya gelmesi olarak görülür ve tedavi buna göre uygulanır.
Şizoaffektif bozukluk, çok az kişide görülür. Kadınları ve erkekleri etkileme ihtimali eşittir. Fakat erkekler genellikle daha genç yaşta bu hastalığa yakalanır. Doktorlar genel anlamda bu hastalığı yönetmeye yardımcı olabilir. Lakin teşhis edilen çoğu insanda tekrar nükseder. Bu hastalığa sahip olan insanlar genellikle madde kullanımı problemi de yaşarlar.
Şizoaffektif Bozukluk Türleri
İki tip, şizoaffektif bozukluk vardır. Her ikisinde de bazı şizofreni belirtileri görülür;
Bipolar: Mani atakları ve bazen majör depresyon
Depresif: Sadece majör depresif dönemler
Şizoaffektif Bozukluk Belirtileri
Hastalığın semptomları kişiden kişiye büyük ölçüde değişir. Hafif veya şiddetli olabilir. Şizoaffektif bozukluk belirtileri şunlardır;
Sanrılar (kişinin gerçekleri öğrendiğinde dahi vazgeçmediği yanlış, bazen de garip inanışlar)
Depresyon belirtileri (üzüntü veya değersizlik duygusu)
Halüsinasyonlar (garip sesler duymak gibi gerçek olmayan bazı şeyler algılamak )
Kişisel bakım eksikliği (kirli olmak veya dış görünüşe önem vermemek)
Enerji seviyelerinde belirgin düzeyde iniş çıkışlar (çok mutluyken çok üzgün bir ruh haline bürünmek veya tam tersi)
Konuşma ve iletişim problemleri, sorulan sorulara kısmi veya alakasız cevaplar verme
İş hayatında, okul veya sosyal hayatta problemler yaşama
Şizoaffektif Bozukluğun Nedenleri
Şizoaffektif bozukluğun kesin nedeni bilinmiyor. Fakat gözlemlendiği kadarıyla aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabiliyor;
Genetik: Şizoaffektif bozuklukla ilgili özellikler kalıtsal yolla geçebilir.
Beyin kimyası ve yapısı: Şizofreni ve duygudurum bozuklukları varsa, ruh halini ve düşünmeyi yöneten beyin işlevleriyle ilgili sorunlar olabilir. Şizofreni, aynı zamanda bu görevleri yönetmeye yardımcı olan bir salgı olan düşük dopamin seviyelerine de bağlıdır.
Çevre: Bazı bilim adamları, viral enfeksiyonlar veya yüksek stres gibi birtakım faktörlerin, şizoaffektif bozukluğa sebep olabileceğini düşünüyor. Ama bu konuda bir kesinlik söz konusu değil.
Uyuşturucu kullanımı: Uyuşturucu madde kullananlarda, bu rahatsızlığın görülme ihtimalinin çok daha fazla olduğu gözlemleniyor.
Şizoaffektif bozukluk genellikle gençlik çağlarının sonlarında veya yetişkinliğin başlarında, genellikle 16 ila 30 yaş arasında görülüyor. Kadınlarda erkeklerden biraz daha sık rastlanıyor. Çocuklar nadiren bu hastalığa yakalanıyor.
Şizoaffektif bozukluk, iki ruhsal hastalığın semptomlarını bir araya getirdiği için, diğer psikotik veya duygudurum bozuklukları ile sıklıkla karıştırılır. Bu nedenle bazı doktorlar, şizoaffektif bozukluğa sahip olan kimselere şizofreni teşhisi koyabilir. Bazı doktorlar da bunun bir duygudurum bozukluğu olduğunu düşünebilir. Tüm bu nedenlerden ötürü gerçekte kaç kişinin şizoaffektif bozukluk yaşadığını bilmek zordur.
Şizoaffektif Bozukluk Tanısı
Şizoaffektif bozukluğa spesifik olarak tanı koyacak laboratuvar testleri bulunmuyor. Bu nedenle doktorlar tıbbi geçmişe ve belirli sorulara (klinik görüşme) verilen yanıtlara göre tanı koyarlar. Belirtilere başka bir hastalığın sebep olmadığından emin olmak için beyin görüntüleme ve kan testleri gibi çeşitli testler de kullanırlar.
Doktor fiziksel bir sebep bulamazsa, hastayı bir psikiyatriste veya psikoloğa yönlendirebilir. Bir kişiyi psikotik bozukluk açısından değerlendirmek amacıyla özel olarak hazırlanmış görüşme ve değerlendirme araçlarını kullanırlar.
Şizoaffektif bozukluk tanısı koymak için aşağıdakilerin görülmesi gerekir;
Hastalığın kesintisiz olarak devam etmesi
Bir mani atağı, majör depresyon veya her ikisinin birlikte görülmesi
Şizofreni belirtileri
Her bir dönemi en az iki hafta süren en az iki psikotik semptom dönemi. Bu dönemlerden herhangi biri manik veya depresif semptomlar olmadan gerçekleşmelidir.
Şizoaffektif Bozukluk Tedavisi
Şizoaffektif bozukluğun tedavisinde genellikle aşağıdaki yöntemler kullanılır;
İlaç tedavisi: Kullanılacak ilaçlar, şizofreniyi işaret eden belirtilerle birlikte depresyon veya bipolar bozukluk belirtilerinin olup olmadığına bağlıdır. Sanrılar, halüsinasyonlar ve sağlıksız düşünme gibi psikotik belirtiler nedeniyle doktorların reçete ettiği ilaçlara genel ismiyle antipsikotikler denir. Tüm bu ilaçlar muhtemelen şizoaffektif bozukluğun semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir. Fakat Paliperidon isimli uzatılmış salım tableti, FDA’nın (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) bu hastalığın tedavisi için onayladığı tek ilaçtır. Duygudurum bozukluğuyla ilgili semptomlar için antidepresan veya duygudurum düzenleyici ilaçlar kullanılabilir.
Psikoterapi: Psikoterapinin amacı, hastalık hakkında bilgi edinme, hedefler belirlemde ve hastalıkla ilgili günlük sorunları yönetmeye yardımcı olmaktır. Aile terapisi, ailelerin şizoaffektif bozukluğu olan aile üyesiyle ilişki kurma ve ona yardım etme konusunda daha faydalı olmalarına yardımcı olabilir.
Beceri eğitimi: Beceri eğitimi, genellikle iş ve sosyal becerilere, temizlik ve kişisel bakıma, para ve ev idaresi dahil olmak üzere, diğer günlük faaliyetleri sağlıklı bir biçimde yönetmeye yönelik olarak uygulanır.
Hastaneye yatış: Psikotik ataklar, özellikle intihara meyilli veya başkalarını, onlara zarar vermekle tehdit ediyorsa, hastanede yatmayı gerekli kılabilir.
Elektrokonvülsif terapi: Bu tedavi yöntemi, psikoterapiye veya ilaçlara yanıt vermeyen yetişkin bireyler için uygulanır. Bu tedavide, beyne hızlı bir biçimde elektrik akımı gönderilir.
Elektrokonvülsif terapinin ardından hasta bir süre uyur. (Uyumaya yardımcı olması için genel anestezi uygulanır) Doktorlar, beyin kimyasını değiştirdiğini ve birtakım koşulları tersine çevirebileceğini düşündüklerinden bu tedavi yöntemini uygular.
Özetle;
Şizoaffektif bozukluk, nedenleri tam olarak bilinmeyen ve tedavisi oldukça güç bir ruhsal hastalıktır. Şizoaffektif bozukluk belirtileri görüldüğünde, geç kalınmadan bir uzmana başvurmak en doğrusudur. Şizoaffektik bozukluk tedavisi, genel anlamda hastalığı yönetmeye yönelik olarak uygulanır. Çünkü hastalığın kesin tedavisi çok zordur.
