Saygısız Çocuğa Nasıl Davranılmalı?

Saygısız Çocuğa Nasıl Davranılmalı?
Çocuklarınızın Size Saygı Göstermesini ve Sizi Dinlemesini Sağlayacak 9 İpucu

Saygısız çocuğa nasıl davranmak gerekir? Çocuk niçin saygısızlık yapar? Anne baba, saygısızlık yapan çocuğuna karşı nasıl tavır almalı? Çocuklarda saygı eğitimi…

Saygısız çocuğa nasıl davranılması gerektiğiyle ilgili, anne-babaların kafası genellikle karışıktır. Kimi anne-baba otoriter tutumlarla bu sorunu çözmeye çalışır kimi de fazlasıyla tolerans göstererek saygısızlığı görmezden gelir.
Çocuklarınız, onlardan bir şey yapmalarını ilk istediğinizde sizi dinliyor mu? Şayet dinlemiyorsa, okumaya devam edebilirsiniz. Çocuklar sizi aranızda karşılıklı saygı olduğunda gerçekten dinleyecektir. Bir şey söylediğinizde ciddi olduğunuzu anladıkları zaman dikkate alacaklardır.

İşte çocuklarınızın sizi dinlemesini ve size saygı duymasını sağlamanız için 9 ipucu;

1. Saygısız Çocuğa Saygısızlığı Kim Öğretir?

Sertlikle, tehditle, kaba tavırlarla çocuklarınıza sözünüzü dinletebilirsiniz ancak bunun bazı sonuçlarıyla karşı karşıya kalırsınız. Sözünüzü dinlemeleri ve itaat etmeleri için bağırıp çağırabilirsiniz. Fakat bu uzun vadede çocuğunuzla ilişkiniz için büyük bir risk oluşturacaktır.

Çocuklarınıza saygı göstermezseniz, sizi dinlemelerini sağlamanız çok zordur. Sözlü veya fiziksel şiddet sonucunda itaat etmelerini sağlarsanız, daha en başında kaybedeceğiniz bir savaşa girmişsiniz demektir. Halbuki ilişkinizin temelinde karşılıklı saygı olmalıdır.  Karşılıklı saygı, ebeveyn-çocuk ilişkisi dahil olmak üzere bütün ilişkilerin temelidir. Saygısız çocuğa saygıyı öğretmek, ona saygı duymakla başlar.

2. Bağırmaktan Kaçının

Bağırmak ve baskı kurmak ilişkinizin temelini oluşturduğunda, çocukta alttan alta bir küskünlük duygusu gelişecektir. Kimse hükmedilmek ve başkalarından daha az değerli olduğu duygusunu yaşamak istemez.

Çocuğunuza, bağırıp çağırmadan, saygılı davranarak, değer verdiğinizi gösterin. Otoriter bir ebeveyn olma yolunu tercih ederseniz, çocukla olan ilişkinizi baltalarsınız ve aranızda kırgınlıklar oluşmasına neden olursunuz.

Çocuğunuzdan saygı görmek için ona bağırmaktan vazgeçin. Bağırmaya devam ederseniz, kızgınlığınızı kaba sözlerle göstermeye ve sözünüzü bu şekilde dinletmeye çalışırsanız, uzun vadede çocuğunuzun saygısını kazanma ihtimaliniz kalmaz.

3. Sana Yapılmasını İstemediğini Başkasına Yapma

Saygı kavramı, “kendine yapılmasını istemediğin bir davranışı başkasına yapma” altın kuralı üzerine kuruludur. Kendinize nasıl davranılmasını istiyorsanız, başkalarına da öyle davranın. Çocuğunuzun size saygı duymasını istiyorsanız, siz de ona saygı göstermelisiniz. Bu, çocuğunuzla nazik, samimi ve empati kurarak konuşmanız anlamına gelir. Elbette, dört yaşındaki çocuğunuz marketin ortasında kriz halinde, ağlayıp bağırarak sizden isteklerde bulunuyorsa nazik kalmak zordur. Bağırmadan ve duygularınızı aşırı bir biçimde göstermeden ebeveynlik yapmak pratik gerektirir. Eğer bunu bugüne kadar yapmadıysanız, bundan sonra bağırmadan sözünüzü dinletebilmeniz için biraz zamana ihtiyacınız var demektir.

Unutulmamalıdır ki onlar henüz çocuk ve bizim yaşadığımız tecrübeleri yaşamadılar. Bu nedenle çok daha anlayışlı olmak ve sabır göstermek, biz ebeveynlerin en önemli görevlerinden biridir.

Kötü bir gün geçirdiğinizde sizinle nasıl konuşulmasını istersiniz? İşte sinir krizi geçiren ve belli ki kötü bir gün geçiren çocuğunuzla da bu şekilde konuşmalısınız. Nezaket, sevgi ve saygı, otorite ile birleştiğinde, çocuğunuzun sizi dinleyeceği ve saygı duyacağı bir ilişki ortaya çıkacaktır. Özetle; onlara size davranılmasını istediğiniz gibi davranın.

4. Saygısız Çocuğa Karşı Sözlerinizin Bir Anlamı ve Tutarlılığı Olmalı

Çocuklarımızın bizi dinlemesini sağlamanın ilk adımının karşılıklı saygı olduğunu artık biliyoruz.  İkinci olarak, ona söylediğimiz bir sözün havada kalmadığını bilmelerini sağlamak var. Disiplin söz konusu olduğunda, sözlerinizin ağırlığı olmalıdır. Bir şeyi yapacağım diyorsanız, yapmalısınız.

Mesela, siz bilgisayarınızın başında oturmuş çalışıyorken çocuğunuz eline aldığı kaşıkla masaya vuruyor ve siz yapmamasını söylediğiniz halde buna devam ediyor. Eğer bunu yapmaya devam ederse ona herhangi bir mahrumiyet cezası vereceğinizi söyleyebilirsiniz. Burada önemli olan nokta şu ki, sizi rahatsız eden davranışı yapmaya devam ettiğinde gerçekten de cezayla karşılaşacağını bilmeli.  Siz de sözünüzün arkasında durmalı ve bu hak mahrumiyeti cezasını vermelisiniz. Saygısız çocuğa saygıyı öğretmenin bir diğer yolu tutarlı olmaktır.

Gözlerinin içine bakın ve sakin bir ses tonuyla rahatsızlığınızı ifade edin. Devam etmesi halinde katlanacağı sonucun ne olacağına ona bildirin.  Ceza olarak, sevdiği bir şeyden onu mahrum edebilirsiniz. Örneğin, çok sevdiği bir oyuncağıyla bir süre oynayamayacağını veya sevdiği bir çizgi filmi o gün izleyemeyeceğiniz söyleyebilirsiniz. Vereceğiniz mahrumiyet cezası, çocuğunuzun yaşına, sevdiği ve değer verdiği şeylere, yaptığı saygısızlığın büyüklüğüne göre değişebilir.

5. Saygısız Çocuğa Tehditler Savurmayın

Pek çok ebeveyn, sözünü dinletmek için tehditler savurur. Hatta tehdit ne kadar büyükse, çocuğun davranışından vazgeçme, sözünü dinleme olasılığının o kadar yüksek olduğunu düşünür. Bu mantıklı da değil iyi bir fikir de değil. Yapamayacağınız tehditler savurmak sözlerinizi anlamsız kılar.

Az önceki örnekten yola çıkarak; mesela masaya vurmaya devam ederse oyuncaklarını kıracağımızı söyledik. Küçük bir davranışının sonucunda, pahalı bir oyuncağı kırmak mantıksızdır.

Oysa birçok ebeveyn bu gibi mantıksız tehditler savurmaktan vazgeçmez. Siz tehdit etmeye, çocuk ise istemediğiniz davranışı göstermeye çoğu zaman daha da arttırarak devam eder.  Bu noktadan sonra ebeveynin yapacağı şey, ya oyuncağı gerçekten kırmak ya da başka bir cezaya başvurmaktır.

Oyuncağı kırarsanız maddi ve manevi zarara uğrarsınız. Maddi kısmını açıklamaya gerek yok. Manevi olarak da zarar görürsünüz çünkü az sonra çocuğunuzun çok sevdiği bir oyuncağını kırdığınız için pişmanlık yaşayacaksınız ve vicdanınız sizi rahat bırakmayacak.
Daha farklı bir cezaya başvurursanız da çocuğunuzun nazarında sözünüzün bir önemi kalmayacak. Tutarsız davranmış olacaksınız.

Çocuğunuzun yaptığı küçük ihlaller küçük sonuçlar doğurmalıdır. Büyük ihlaller daha ciddi sonuçlar gerektirir. Bu nedenle gerçekte uygulayamayacağınız büyük sonuçları olan büyük tehditler yapmayı alışkanlık haline getirmeyin. Saygısız çocuğa karşı yapılacak en yanlış davranışlardan biri budur.

6. Saygısız Çocuğa Sözünüzü İkiletmeyin

Sonuçlarını hemen takip edebileceğiniz bir ebeveynlik yöntemi izleyebilirsiniz. Bu yöntemle çocuğunuzdan sadece bir kez bir şey yapmasını istersiniz. Bunu yapmazsa çocuğunuz sonucuna hemen katlanır.

Mesela, ondan odasını toplamasını istediniz. Çocuğunuz da o anda kalkıp bunu yapmadı. İkinci veya üçüncü uyarıya gerek duymadan, tabletiyle o gün yarım saat daha az oynayacağını söyleyebilirsiniz.  Ama bunu gerçekten yapmalısınız, sözde kalmamalı.

Bu yöntem saygısız çocuğa karşı, tutarlı bir ebeveyn olmanıza yardımcı olacaktır.

7. Tüm Dikkatinizi Onlara Verin

Çocuğunuzla konuşurken gözlerinin içine bakın ve tüm dikkatinizi ona verin. Bu davranış, çocuğunuzun sizi dinlemesini sağlamada çok daha etkilidir.

Mesela, telefonunuza bakarken diğer odadaki çocuğunuza ödevlerini yapmasını söylerseniz, bunu onun yanına gidip gözlerinin içine bakarak söylemenizden çok daha az etkisi olacaktır. Ebeveyn telefonunu bırakıp çocuğunun yanına giderse ve gözlerinin içine bakarak “şimdi televizyonun karşısından kalkıp ödevini yap, ödevini bitirdikten sonra izleyebilirsin” derse, bu çok daha etkili olur.

Çocuğunuza mesajlarınızı tüm dikkatinizi göz teması ve yüz yüze etkileşimlerle vermek, ona ne söylediğinizi önemsediğinizi ve ciddi olduğunuzu gösterir. Bu, çocuğunuzun söylediklerinizi dinlemesini kolaylaştıracaktır.

Öte yandan, biri sizinle konuşurken telefonuyla ilgilense bu hoşunuza gider miydi? Onu ne kadar ciddiye alırdınız?

8. Önem Verdiğinizi Gösterin

Saygısız çocuğa, saygı görmenin güzelliğini göstermelisiniz. Bu nedenle önem verdiğinizi göstermek, bütün çocuklar için son derece anlamlıdır. Çocuğunuzun onu önemsediğinizi bilmesi gerekir. Sözleriniz, davranışlarınız ve ses tonunuz, onu ne kadar önemsediğinizi gösterir. Umursuyorsan umursanırsın.

Mesela, yemek masasını hazırlarken size yardım etmediği için ona bağırmak yerine yardım ettiğinde ona, “Sofrayı hazırlarken bana yardımcı olman çok güzel. Seninle mutfakta çalışmak beni mutlu ediyor” derseniz, çocuğunuz bu davranışı göstermeye devam edecektir. Unutmayın; takdir edilen davranış tekrarlanır.

Çocuğunuza değer verdiğinizi göstermeniz, olumlu bir ilişki kurmanıza yardımcı olacak, çocuğunuzun sizi dinlemesini ve saygı duymasını sağlayacaktır. Bu nedenle, günlük iletişimizde söylediğiniz sözlerle ve davranışlarınızla çocuğunuza gerçekten değer verdiğinizi göstermelisiniz.

Çocuğunuza değer verdiğinizi göstermenin bazı yolları şunlardır;

• Çocuğunuzu övün.
• Ona sarılın ve sevginizi fiziksel olarak da gösterin.
• Faaliyetlerine ve/ya oyunlarına ilgi gösterin. (Örneğin; okuldaki bir etkinliğine gidin)
• Onlarla konuşurken onların seviyesine inin.
• Etkileşim sırasında göz teması kurun ve gülümseyin.
• Günlük etkileşimlerinizde olumlu geribildirimlerde bulunun.
• Günlük aktivitelerinde onlara destek olun. (Örneğin, ayakkabısının bağını bağlarken, veya kıyafetini giyerken ona yardımcı olun)
• Olumlu cümle kalıplarıyla konuşun.
• Korktuğunda onu rahatlatın.
• Üzüldüğünde ona moral verin.
• Çocuğunuzla her gün bire bir vakit geçirmek için zaman ayırın. (Kaliteli zaman)
• Çocuğunuz sizinle her konuştuğunda ona cevap verin. (Görmezden gelmeyin)
• Anlamlı, açık uçlu sorularla ona gününün nasıl geçtiğini sorun.

9. İyi Bir Rol Model Olun

Çocuklarınızın sizi dinlemesini ve size saygı duymasını sağlamak için, siz de saygıya değer iyi bir rol model olmalısınız. Çocuklar ebeveynlerini ve büyüklerini izler ve onların davranışlarını taklit eder. Bu nedenle bir çocuğun en iyi öğrenme metodu taklittir diyebiliriz.

Örneğin, sık sık yalan söylüyorsanız çocuğunuz da sıkıştığı durumlarda yalan söyleyecektir. Ona, kendi davranış ve sözlerinizle başkalarını dinlemeyi ve saygı duymayı öğreten örnek biri olun. Çünkü saygısız çocuğa saygısızlığı biz öğretiriz.

Özetle;

Çocuklarınıza sizi dinlemeyi ve saygı duymayı öğretmenin en önemli yolu, onlara saygılı davranmak ve davranışlarının sonuçlarına katlanacağını öğretmektir. Sözlerinizin bir ağırlığı olmalı ve bu tutarlılık eşler arasında da ortaya konmalıdır. Anne ve baba, her konuda olması gerektiği gibi saygı eğitimi söz konusu olduğunda da ortak davranmalıdır.

Çocuğunuza sevgi, saygı, özen ve şefkatle davranmak, sizi dinlemek ve karşılıklı olarak size saygı duymak isteyecekleri bir ilişkinizin meydana gelmesi için çok önemlidir.