Özgüvenli Çocuk Yetiştirmek İçin 7 Öneri
Özgüvenli çocuk yetiştirmek için neler yapabiliriz? Çocuklarda özgüven gelişimi için anne-babalara düşen görevler nelerdir? Özgüven eğitimi nasıl verilir?
Özgüvenli çocuk yetiştirmek, çocuklarımızın cesaretli, sabırlı ve azimli olmalarını görmek, bütün anne-babaların arzu ettiği bir şeydir.
Peki! Çocuklarımıza azimli ve sabırlı olmayı, dahası cesareti öğretilebilir miyiz?
Cevap; Evet. Ebeveynler, çocuklarına, azimli, sabırlı ve cesaretli olmayı öğretebilir.
Dr. Angela Duckworth, “Azim, Sabır, Tutku ve Kararlılığın Gücü” isimli kitabında cesareti, “uzun vadeli hedefler için gösterilen tutku ve azim” olarak tanımlar. Dr. Duckworth, Harward’da yaptığı bir araştırmada cesaretin, başarıya ulaşmak için IQ’dan daha önemli olduğu sonucuna ulaştı. İçten gelen cesaret ve özgüven başarıyı yakalamada, zenginlikten veya yüksek IQ’ya sahip olmaktan daha büyük bir öneme sahiptir.
Cesaret, sabır ve azim, uzun vadeli ve kalıcı başarıyı belirleyen en önemli faktörlerdir. Çocuğunuz bir başarısızlıkla karşılaştığında kendini toparlayamaz ve tekrar denemeye çalışmazsa, siz neler yapabilirsiniz?
Çocuklarınızın, tutkularını ve yeteneklerini fark etmelerine ve hedeflerine ulaşmak için azim göstermelerine yardımcı olmak ister misiniz? O halde şimdi size özgüvenli çocuk yetiştirmek için anne-babaların neler yapması gerektiğini anlatacağım.
- Özgüvenli Çocuk Yetiştirmek İçin İlk Adım; Teşvik Edici Olun
Mesela, çocuğunuz yeni aldığınız bisikletine binmeyi öğrenirken ilk denemesinde düştü diyelim. Düştükten sonra kalkıp tekrar deneme yolunu mu seçti yoksa vaz mı geçti?
Kalkıp tekrar denemeye teşvik edilmezlerse ve başka zaman tekrar deneyebilecekleri söylenirse, o zaman çocuğunuzun cesaret ve özgüven kazanmasına izin vermemiş olursunuz.
Güvende hissetmek ve cesaret bir arada bulunamaz. Başarmak için çoğu zaman güven ortamından uzaklaşmak, riskleri ve tehlikeleri göze almak gerekir. Yani çocuğun tekrar denemesi için cesaretlendirilmesi gerekir. “Yapabilirsin, sana inanıyorum” veya “Tekrar düşsen bile tekrar tekrar deneyeceğini ve sonunda alışacağını biliyorum” diyerek desteklenmelidir.
Çocukların, özgüvenli, cesaretli, azimli ve sabırlı olmalarını sağlamanın birinci adımı onları teşvik etmektir. Sizin onlara olan güveniniz, harekete geçmelerine ve yeniden denemelerine yardımcı olacak en önemli şeydir.
Yapamayacaklarını düşündüklerinde yap(a)mazlar. Bir çocuk bir şeyi yapmakta başarılı olamayacağına inanırsa başarılı olamaz. Özgüvenli çocuk yetiştirmek, onları teşvik etmekle başlar.
Onlara Moral Verin
Birisinin inanmasıyla başlayan birçok kişisel başarı hikayesini dinlemiş veya okumuşsunuzdur. Bir anne, bir baba, bir öğretmen, bir antrenör, bir çocuğun başaracağına inanarak ve onu teşvik ederek başarmasına büyük bir katkı sağlayabilir. Hintli yıldız Aamir Khan’ın Dangal isimli filmi, bunun en güzel örneklerinden biridir.
Zor zamanlarda, bütün şartlar negatif görünürken bile teşvik edici sözlerle, moral vererek, gerçekten inanarak başarmalarını sağlayabilirsiniz.
Zorlayamayın, Sadece Destekleyin
Başarısızlığa uğramış bir çocuğu zorlamanız pek bir işe yaramayacaktır. Çünkü bunu kendileri yapmak zorundadır.
Örneğin, kendi başına yemek yemeyi deneyen bir çocuk, birkaç denemeden sonra başarısız olduğunda onu zorlamanın anlamı yoktur. Bazen zamana bırakmak gerekir. Aradan biraz zaman geçtikten sonra tekrar denemeye karar verdiğinde desteklerseniz, muhtemelen başaracaktır. Çünkü bazen fiziksel veya ruhsal açıdan hazır bulunmaları gerekir. İşte bunu gözlemleyecek olan sizsiniz. Çocuğunuz yeni bir beceri kazanmak için gelişimini tamamlamış mı bunu bilmelisiniz.
Başarısızlığı Tatmazsa Sabrı ve Azmi Öğrenemez
Mesela, o yaz yüzme kursuna başlayan çocuğunuzun, fiziksel olarak buna hazır olduğu halde kursu bırakmak istemesine izin vermemelisiniz. Geç öğrenmesi veya öğrendikten sonra kursta yapılan yarışmalarda başarılı olamaması, azimli ve sabırlı olmayı öğrenmesi için bir şanstır.
Çocuğunuz, her zaman her konuda başarılı olmayı tek ölçü olarak görüyorsa, sabır ve azim duygusu gelişmeyecektir. Çocukların başarısız olmalarına ve zorlanacakları şeyleri denemelerine izin vermemiz gerekir. Özgüvenli çocuk yetiştirmek, sabırlı ve azimli olmalarını sağlamak mücadele gerektirir.
- Onları Konfor Alanlarından Çıkarın
Örneğin, keman kursuna giden çocuğunuz bir müddet sonra kurstan vazgeçmek istedi. Yine bu durumda da hemen kabullenmek doğru olmayacaktır. Hocası veya bu konuda uzman birisinin fikri, keman öğrenmek için yeteneği olduğu yönündeyse ısrarcı olmak gerekir. Aksi bir görüş söz konusu ise yeteneğinin olduğu bir başka kursa gönderilmesi ve kursu tamamlaması sağlanabilir.
Çocuklar başarılı olmak için mücadele etmeyi öğrenmeli, konfor alanından çıkarak rahatsız olmayı göze almalıdır. Bunu erken yaşlarda öğrenmezlerse, ilerleyen yaşlarda karşılarına çıkacak zorluklarla mücadele etme becerilerine sahip olamazlar. Bu nedenle özgüvenli çocuk yetiştirmek, cesareti öğrenmeleri ile paraleldir.
3. Özgüvenli Çocuk Yetiştirmek İçin Başarısız Olmalarına İzin Verin
Özgüvenli çocuklar yetiştirmek istiyorsanız, başarısızlığın da hayatın bir parçası olduğunu öğretmelisiniz. Çünkü çocuğunuz hayatta bazı şeylerde başarısız olacaktır ve olmalıdır. Çocuğunuzu başarısızlıklardan korumaya çalışmayın. Başarısız olmazlarsa, kendilerini toparlayıp tekrar deneme fırsatları olmayacaktır.
Başarmak için, başarısız olmak ve daha çok çabalamak gerektiğini öğrenmeleri şarttır. Evet! Başarısızlık bazen utanç verici olabilir. Ama utanma duygusuyla başa çıkmayı öğrenmek, cesur olmayı gerektirir. İnanın küçükken yaşadıkları bu küçük utançlar, büyüdüklerinde yaşamaları muhtemel büyük utançların önüne geçecektir.
Pratik yapmak, beceriyi geliştirir. Korku, utanç ve başarısızlık duygusuyla başa çıkmak da önemli bir beceridir. Sabırlı olmayı öğrenemeyen çocuk, başarıya da ulaşamaz.
Azimli olma becerisini, utanç ve başarısızlık korkusuyla nasıl başa çıkacaklarını ve başarmak için daha çok çabalamaları gerektiğini öğrendiklerinde kazanırlar.
4. Onlara Tekrar Denemeyi Öğretin
Başarısız olduğunda çocuğunuzu tekrar denemesi için cesaretlendirin. İlk denemeden sonra bırakmalarına izin vermeyin.
Hayat zorlu bir yolculuktur. Bir şeyi ilk denediğimizde başarısızlığa uğradığımız için vazgeçersek, hayatta pek çok şeyi elde edemeyiz. Bu nedenle çocuklarımıza yeniden denemenin hayatın bir parçası olduğunu öğretmeliyiz.
Parçalara Bölerek Öğretmek
Bir ekmeği bütün olarak yutamayız. Ancak lokmalara böldüğümüzde bitirebiliriz. Örneğin, çocuk okula ilk başladığında ona cümleleri okuması veya yazması öğretilmez. Önce kalemi tutma becerileri geliştirilir. Sonra çizgi çekme, harfleri yazma ve telaffuz etme, sonra kelimeler, son olarak da cümleleri okuma ve yazma öğretilir. Bu bir süreçtir ve parça parça okuma-yazma öğrenmesi sağlanır.
Bu nedenle çocuğunuzun başarmaya çalıştığı şeyi, bölümlere ayırarak tekrar denemesine yardımcı olun.
Çocukların bütün becerileri hemen gelişmez. Bir bütünü parçalara ayırma becerisini öğrenmelerine yardımcı olmak, onlara cesareti öğretmenin başka bir yoludur. Devam ederek, pratik yaparak ve önceki deneyim, bilgi ve becerilerinin üzerine yenilerini inşa ederek, yeni beceriler geliştirmeyi öğrenirler.
Yürümeyi öğrenmeden koşamazsınız. Bu nedenle özgüvenli çocuk yetiştirmek, iyi bir öğretici olmakla mümkündür.
5. Tutkularını Bulmalarına İzin Verin
Mesela çocuğunuz harika bir gitarist olabilir. Ancak bu konuda becerikli olduğu kadar tutkulu değilse, muhtemelen gitarist olmak onu mutlu etmeyecektir.
Çocuğunuzun yeteneklerini keşfetmesine yardımcı olmanız harikadır. Ancak tutkulu olduğu şeyleri keşfetmesine de izin vermelisiniz.
Gerçek başarı, en iyi oldukları için değil, bir sanat veya spor dalına, edebiyata, bilime vb. tutkuyla bağlı oldukları için gelecektir. En iyiler çoğu zaman bir alanda tutkuyla çalışanlardır. Bu nedenle çocuğunuzun yapmayı sevdiği şeyleri keşfetmesine yardımcı olmak için, çeşitli etkinlikler ve ilgi alanlarını deneyimlemesine izin verin.
6. Sonucu Değil Çabalarını Övün
Çabalarını övmek onları motive eder ve denemeye devam etmelerini sağlar. Sonuca odaklanırsanız, başarısız olduklarında cesaretleri kırılır.
Çok çalıştıkları gerçeğine odaklanmak ve göstermiş oldukları çabayı övmek, tekrar denemeleri için onlara özgüven verecektir. Sonuca odaklanmayı alışkanlık haline getirdiğinizde, risk almaktan ve başarısız olmaktan korkup tekrar deneme cesaretlerini yitireceklerdir.
Oysa başarılı olmak için risk almaya ihtiyaçları vardır. Bu nedenle, sonuç umdukları ve denedikleri gibi olmasa bile çabalarını övmeyi bir alışkanlık haline getirin.
7. Özgüvenli Çocuk Yetiştirmek İçin İyi Bir Model Olun
Anne-babaysanız, çocuğunuz için en büyük ve en önemli model sizsiniz demektir. Çocuklar doğal olarak hayatı anne-baba ve yakın çevrelerindeki yetişkinlere bakarak öğrenir. Sabrınız, azminiz, başarma isteğiniz ve cesaretiniz, onlar için örnek alınacak özelliklerdir.
Unutmayın; çocuklar çok iyi izleyicidirler.
Sabit fikirli, değişimden ve başarısızlıktan korkan, kolay pes eden biriyseniz, çocuğunuz için kötü bir örneksiniz demektir. Öte yandan, gelişmeye, yeteneklerinizin ve becerilerinizin sıkı çalışma ve öğrenmeyle geliştirilebileceğine inanıyorsanız, çocuklarınız için iyi bir rol modelsiniz.
Son Olarak;
Özgüvenli çocuk yetiştirmek, sabır ve azim işidir. Onlara, cesareti, azmi, sabrı ve özgüvenli olmayı öğretebilirsiniz. Bir ebeveyn olarak, cesur bir model olursanız, çocuklarınızın “cesur ve özgüvenli” olmalarına yardımcı olabilirsiniz. Özetle; çocuklarımız özgüvenli olduğumuzu görürlerse ve bilinçli bir biçimde onlara bu konuda yol gösterebilirsek, özgüven sahibi birer kişiliğe sahip olarak hayata devam edeceklerdir. Aksi halde özgüven sahibi olmaları bir nevi şansa bağlıdır.
