Antisosyal Kişilik Bozukluğu
Antisosyal kişilik bozukluğu nedir? Kimlere sosyopat denir? Antisosyal kişilik bozuklukları belirtileri nelerdir?
Antisosyal kişilik bozukluğu zihinsel bir sağlık durumudur. Bu rahatsızlığa sahip olan biri, başkalarının haklarını hiçe sayan davranışlar sergiler. Sosyopatlar genellikle sıklıkla yalan söyler, manipülatif davranışlarda bulunur ve suça eğilimlidir.
Antisosyal kişilik bozukluğuna sosyopati de denir ancak bu tıbbi bir terim değildir.
Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerin kimi zaman normal bir insan gibi yaşamlarını sürdürdüğü de olur. Fakat genellikle ilişkilerinde, kendilerine ve başkalarına fayda sağlayacak kararlar almakta zorlanırlar.
Net olmamakla birlikte, yapılan bazı araştırmalara göre insanları %1 ila 4’ü, antisosyal kişilik bozukluğuna sahiptir. Antisosyal kişilik bozukluğu, erkeklerde kadınlara göre 5 kat daha fazla görülür.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nedir?
Antisosyal kişilik bozukluğu, bir kişinin düşünme, hissetme ve davranma şeklini etkileyen zihinsel sağlık problemleri arasında yer alır. Bu psikolojik rahatsızlık, normal bir hayat sürdürmeyi engeller.
Antisosyal kişilik bozukluğu görülen kimseler, başkalarının düşünce ve davranışlarına önem vermez, diğer insanların haklarını göz ardı eder ve umursamaz.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Kişisel çıkar için aldatıcı veya manipülatif davranmak
Suç içeren davranışlar sergilemek
Başkalarının güvenliğine ve tercihlerine aldırış etmemek
Sorumsuz hareketlerde bulunmak
Sosyopatlar, yaptıkları davranışlar ve söyledikleri sözlerden pişmanlık duymaz. Kırıcı hareketlerinin sonuçlarına kayıtsızdırlar. Başkalarını incitmekten çekinmezler, insanlara kötü muamelede bulunmaktan geri durmazlar.
Antisosyal kişilik bozukluğu küçük çocuklarda görülen bir psikolojik hastalık değildir. Temelleri küçük yaşlarda atılabilir ancak ortaya çıkması genellikle 18 yaşından sonra gerçekleşir.
Benzer belirtiler gösteren çocuklar ve ergenlerde, bu hastalığın ilerleyen yaşlarda ortaya çıkma ihtimali çok yüksektir.
Herkes zaman zaman yalan söyleyebilir veya manipülatif davranabilir. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerde bu eylemler çok sık görülür ve asla esnek değillerdir. Sosyopat bir kimse, yalanı ortaya çıksa da pişmanlık emaresi göstermez.
Antisosyal Kişilik Bozukluğunda Tanı Koyma
Antisosyal kişilik bozukluğunda teşhis ve tanı için klinik testler yapılmaz. Bunun yerine kişinin davranışları ve düşünce yapısı incelenir.
Psikologlar, antisosyal kişilik bozukluğu dahil olmak üzere zihinsel sağlık durumlarını teşhis etmek için en az 18 yaşını doldurmuş bireylerde aşağıdaki durumlara bakar.
Tekrarlanan antisosyal eylemlerde bulunmak: Bunlar, taciz, hırsızlık veya yasadışı bir davranış gibi, kişinin yaşadığı toplumda tutuklanmasına gerekçe oluşturabilecek eylemlerdir.
Kişisel kazanç için aldatıcı davranışlarda bulunmak: Kişisel menfaati için sıklıkla yalan söylemek ve aldatıcı davranışlarda bulunmak.
Dürtüsel davranışlarda bulunmak: Aile veya iş hayatında, toplum içinde, kendini denetleme ihtiyacı hissetmeden dürtüsel davranışlarda bulunmak.
Sinirli ve saldırgan davranışlarda bulunmak: Sık sık fiziksel kavgalar yapmak ve hiç sebep yokken birilerine saldırmak.
Güvenlik kurallarına aldırmamak: Kendi veya başkalarının güvenliği için umursamaz olmak. Hız yapmak, sarhoşken araba kullanmak, birden fazla kazaya karışmak veya sorumluluğunda olan bir çocuğu ihmal etmek.
Sorumsuz eylemlerde bulunmak: Özellikle finansal konularda sorumsuz olmak, bilinçli bir para harcama alışkanlığına sahip olmamak.
Pişmanlık duymamak: Davranışlarından pişman olmamak, kendini her konuda haklı görmek ve başkalarının düşüncelerini önemsememek, sosyopatların en belirgin özelliklerindendir.
Antisosyal kişilik bozukluğu olan bir kişi, başkalarının isteklerini, haklarını ve duygularını göz ardı eder. Ayrıca, para, seks veya güç gibi konularda, kişisel menfaatleri için hilelere başvurup karşılarındaki kimseleri kolaylıkla kandırırlar. Manipüle yetenekleri üst düzeydedir. Saldırgan ve sorumsuz davranışları yüzünden, sağlıklı ve düzenli bir ilişkileri yoktur.
Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerde ayrıca şunlar da gözlemlenebilir;
Disfori, yaşamdan genel bir memnuniyetsizlik
Sürekli bir gerginlik hali
Can sıkıntısına tahammül edememe hissi
Depresif ruh halleri
Sosyopat birinin, diğer kişilik bozukluklarına göre intihar etme eğilimleri oldukça yüksektir.
İntiharı Önlemek
Kendine veya başka birine zarar verme, intihar etme ihtimali bulunan birini tanıyorsanız, aşağıdakileri yapabilirsiniz;
Bu soruyu sormak kolay olmayacaktır ancak yine de sorulması gerekir;
“İntihar etmeyi düşünüyor musun?”
Kişiyi yargılamadan dinleyin.
Sağlık ekiplerini ve polisi arayın.
Sağlık ekipleri ve polis gelene kadar kişinin yanından ayrılmayın.
Silahları, ilaçları, potansiyel olarak kendine veya bir başkasına zarar verebileceği şeyleri mümkün olduğunca uzaklaştırmaya çalışın.
Antisosyal kişilik bozukluğu yaşayan kimselerin tedavisi çok zordur. Psikoterapi ile kontrolü kısmen de olsa ellerinde tutmaları sağlansa da, sosyopatların çoğu tedavi ve terapiyi kabul etmez.
